Gambia een van de kleinste, en meest dichtbevolkte landen op het Afrikaanse continent. Het is ook een van de armste landen. Het niveau van de gezondheidszorg is vaak erbarmelijk. Er is een nijpend tekort goed geschoold personeel (artsen, verloskundigen en verpleegskundigen) en aan materialen en medicijnen. Niet verwondelijk dat infertiliteit in Gambia geen prioriteit heeft.
Infertiliteit in Gambia
Gambia is een van de landen in de zgn ‘African infertility belt’. Dit duidt op een gebied dat zich uitstrekt over centraal Afrika, van Tanzania in het oosten tot Gabon in het westen. Hier doet zich een fenomeen voor dat beschreven wordt als ‘the barrenness amid plenty’: Infertiliteit komt vaak het meest voor in gebieden waar geboortecijfers juist hoog liggen.
Wereldwijd hebben ca 70 milj. mensen te maken met infertiliteit en raakt dit zo’n 15% van de stellen in hun vruchtbare jaren. In Sub Sahara Afrika is de situatie erger; Tot wel 30% van de vrouwen lijdt aan secundaire infertiliteit, het onvermogen om zwanger te worden na een eerdere – al dan niet voldragen – zwangerschap.
In Afrika wordt infertiliteit meestal veroorzaakt door infecties, tgv sexueel overdraagbare aandoeningen (SOA’s) of infecties opgelopen tijdens traditionele praktijken zoals vrouwen- en meisjesbesnijdenis (FMG; female genital mutilation), illegale abortussen of bevallingen in onhygeinische omstandigheden. Wanneer deze infecties onbehandeld blijven leiden zij later vaak tot afsluiting van de eileiders.
In tegenstelling tot de Westerse wereld, waar infertiliteit openlijk bespreekbaar is en hulp en informatie volop voor handen zijn is het onderwerp in veel Afrikaanse gemeenschappen taboe en heerst en veel onbekendheid en onwetenheid. Conventionele medische hulp bij infertiliteit is zeer beperkt en er bestaan – ook onder medisch personeel – veel misvattingen omtrent infertiliteit. Zij die zich dat kunnen veroorloven zijn aangewezen op klinieken in het buitenland.
Lees meer over De Impact van Infertiliteit in Afrika
Kindersterfte
Ondanks aanmerkelijke verbeteringen in de kinder- en jeugd gezondheidszorg, oa door uitgebreide vaccinatie programma’s, is de kindersterfte in Gambia een van de hoogste ter wereld.
Kindersterfte wordt gedefinieerd als het overlijden van kinderen onder de vijf jaar.
Vijf jaar wordt gezien als de kritieke leeftijdsgrens. Na de eerste vijf jaar hebben kinderen nl voldoende antistoffen kunnen maken tegen veel ziekten en daarmee een grotere kans om gezond op te groeien.
Een op de zes kinderen in Sub Sahara Afrika sterft voor hun vijfde verjaardag. Kindersterfte is het hoogst bij kinderen op het platte land en in arme gezinnen. De belangrijkste oorzaken van kindersterfte in Gambia zijn longontsteking, malaria en diarrhee.
Vrouwen- en meisjesbesnijdenis; FMG (Female genital Mutilation)
FMG is het ritueel wegsnijden van het geheel of een gedeelte van de uitwendige vrouwelijke geslachtsorganen. Er wordt geschat dat wereldwijd ca 200 miljoen vrouwen zijn besneden, het meerendeel in Afrika.
Hoewel de meeste meisjes besneden worden voor hun vijfde jaar kan het in principe op ieder moment worden gedaan, van een paar dagen na de geboorte tot in de puberteit of daarna.
De ernst van besnijdenis kan uiteenlopen van geheel of gedeeltelijke wegsnijden van de clitoris (Type I), tot verwijderen van de binnenste schaamlippen (Type II), tot het wegsnijden van zowel de binnenste als de buitenste schaamlippen en het dichtnaaien van de vulva (Type III).
In het laatste geval wordt vaak slechts een kleine opening gelaten voor de afvloed van urine en menstruatie bloed. Na het huwelijk wordt de vagina geopend om sexueel verkeer mogelijk te maken.
Risico’s en complicaties nemen toe met het type besnijdenis. Fysieke consequenties zijn talrijk: Fatale bloedingen, terugkerende infecties, problemen met plassen of het afvloeien van menstruatie bloed, chronische pijn, ontwikkeling van fistels en cysten, infertiliteit en complicaties tijdens bevallingen.
In Gambia is ca 76,3% van de meisjes en vrouwen besneden. Het voorkomen van FMG varieert tussen de verschillende etnische groepen: Serahule (98%), Diola (87%), Serer (43%) en Wolof (12%). Vrouwen en meisjes besnijdenis komt meer voor op het platteland (tot 90%) dan in de stedelijke gebieden (ca 56%). Het meerdendeel van de besnijdenissen in Gambia betreft type I (66%) en type II (26%). In ca 8% van de gevallen gaat het om type III.
In 2015 heeft Yaya Jameh, toenmalig president van Gambia, FMG verboden en strafbaar gesteld.
Sexueel overdraagbare aandoeningen, SOA’s
SOA’s zijn infecties veroorzaakt door bacterieen, virussen of parasieten die worden overgedragen door onbeschermd sexueel contact.
De meest voorkomende SOA is Clamydia, berucht om om zijn invloed op fertiliteit. Bij vrouwen geeft de infectie vaak geen symptomen. Wanneer het onbehandeld blijft leidt het echter vaak tot afsluiting van de eileiders.
Andere SOA’s zijn Gonorroe, Syfilis en Herpes, HPV (Humaan Papiloma Virus) en HIV (Humaan Imunidificiency Virus). De prevalentie van HIV in Gambia wordt geschat op ca 1,7% (UNFPA 2005)
Hoewel er geen statistieken te vinden zijn wb het exacte voorkomen in Gambia zijn SOA’s hier zeker wel endemisch. Sex toerisme, en ook polygamie dragen bij aan de verspreiding hiervan.
Geboortebeperking in Gambia
Al sinds de 70-er jaren zijn er verschillende instanties actief in Gambia op het gebied van family planning en geboorteregeling.
Mn het UNFPA, het bevolkingsfonds van de verenigde naties, ondersteunt programma’s die verschillende methoden van anticonceptie toegankelijk en betaalbaar maken.
Gratis, of voor een gering bedrag kunnen vrouwen in klinieken verspreid over het land gesubsidieerde anticonceptie middelen krijgen. Oa condooms, pil, de prikpil, het spiraaltje en de implanon zijn vrijwel overal verkrijgbaar.
Desondanks blijkt slechts ca 17,5 % van de vrouwen hiervan gebruik te maken, terwijl de behoefte hieraan op zo’n 30% wordt geschat. In Gambia stuit anticonceptie vaak op religieuze bezwaren, of op bezwaren van de echtgenoot.
Mn op het platteland is de meest gebruikte vorm van anticonceptie het geven van borstvoeding. Onnodig te noemen dat dit een weinig betrouwbare vorm van anticonceptie is die in het algemeen slechts de eerste zes maanden, en dan ook alleen als aan bepaalde voorwaarden wordt voldaan becherming geeft.
Polygamie in Gambia
In de Gambiaanse moslim gemeenschap is polygamie algemeen geaccepteerd. In de Islamitische traditie mag een man maximaal 4 vrouwen huwen.
De eerste vrouw is de vrouw met de hoogste status in het gezin. Meestal zal de eerste vrouw ongeveer van dezelfde leeftijd zijn als de man. Vrouwen die hij later huwt zijn meestal jonger, soms minder dan de helft in jaren dan de man.
Polygamie verliest langzamerhand aan populariteit, mn onder de jongere generaties van mannen die opzien tegen de financiele verantwoordelijkheid voor grote gezinnen.